EĞİTİM-Bir-Sen ve İbn Haldun Üniversitesi iş birliğiyle Ankara’da düzenlenen ‘ Türkiye‘de Yükseköğretimin Tekrar Yapılandırılması: Yenilikler, Problemler ve Tahlil Teklifleri Memleketler arası Kongresi’nin akabinde 78 akademisyenin katkısıyla hazırlanan 11 unsurluk ıslahat davetinin yer aldığı sonuç bildirisi yayımlandı. Bildiride, ‘Yükseköğretim kurumlarının idaresinde yetkilerin tek bir merkezde temerküz etmesini önleyen ve yükseköğretim çalışanlarının her türlü karar düzeneğinde yer almalarını sağlayan nitelikte yeni bir yükseköğretim kanunu hayata geçirilmeli’ daveti yapıldı.
Bildiride şu sözlere yer verildi;
“YÖK’ün yapısı çok merkeziyetçilikten, stratejik rehberlik yapan üniversal bir kuruma gerçek dönüştürülmelidir. Yükseköğretim kurumlarının idaresinde yetkilerin tek bir merkezde temerküz etmesini önleyen ve her çeşitten yetkinin keyfi kullanımını önleyecek sistemleri tesis eden, akademik yükseltme sistemini kozmik kabul gören objektif, objektif ve ölçülebilir kriterlere bağlayan, araştırmacı ve öğretim üyesi yetiştirme sisteminin ana çizgilerini yükseköğretim siyasetleri doğrultusunda düzenleyen, yükseköğretim çalışanlarının her türlü karar sisteminde yer almalarını sağlayan nitelikte yeni bir yükseköğretim kanunu hayata geçirilmelidir. Yu¨kseko¨gˆretim kurumlarının akademik, bilimsel o¨zerkligˆini yu¨kseko¨gˆretim kurumlarının akademik işçisinin is¸ gu¨vencesi, yu¨kseko¨gˆretime giris¸, planlama, uyum ve denetleme sistemlerinin merkeziles¸tirilmesi üzere istisnaların kabulü¨ ekseninde tanıyan ve koruyan yükseköğretim yasası hayata geçirilmelidir.
“Üniversite idare yetkileri senato, fakülte heyetleri ve iç kontrol ünitelerine dağıtılmalıdır. Üniversite özerkliği yasal teminat altına alınmalı, siyasi yahut bürokratik müdahalelere karşı korunmalıdır. Üniversiteler ortası iş birliğini destekleyecek bölgesel uyum yapıları kurulmalıdır. Öğrenciler, çalışanlar (akademik-idari) ve yetkili sendika temsilcisi senato ve üniversite yönetim kurulu çalışmalarına yerine ve hususa nazaran, karara ortak olarak ya da gözlemci olarak katılabilmelidir. Üniversitelerde gerçekleştirilecek çalıştay, kongre ve ıslahat odaklı şuralarda yetkili sendikalar danışma kurulu üyesi olarak yer almalı, akademik sendikacılık resmi istişare düzeneklerinde temsil edilmelidir.
“Öğrenciler, akademisyenler, idari işçi ve sendika temsilcilerinden oluşan üniversite içi diyaloğu güçlendirecek ‘Katılımcı Konseyler’ kurulmalıdır. İç kontrol, öğrenci geri bildirimi ve danışmanlık sistemine dayalı kalite garanti modeli benimsenmelidir. Akademik yükseltmelerde yalnızca yayın sayısı değil, etik, toplumsal katkı, patent sayısı, eserleri lisanslama ve öğrenci rehberliği de ölçüt olmalıdır. Mezun izleme sistemleri daha aktif çalışmalı ve kalite döngüsüne istihdam ve iş gücü bilgileri entegre edilmelidir.
“Ulusal akreditasyon kurumlarının yapısı şeffaflaşmalı ve akreditasyon fiyatları makul ölçülere çekilmelidir. Dijital dönüşüm ve kalite garanti süreçleri eşgüdüm içinde yine yapılandırılmalıdır. Üniversite açılımları sayısal değil kalite odaklı planlamaya dayanmalıdır. Lokal üniversiteler, bölgesel kalkınma gayelerine hizmet edecek biçimde yapılandırılmalıdır.
“Tematik ve ihtisaslaşmış üniversite modeli yaygınlaştırılmalıdır. Meslek yüksekokulları, kesimle entegre halinde, vilayetlerin tesirli alan yöneticileri ile ortak idare konseyleri oluşturulmalı, mesleksel beceriyi geliştirmeye yönelik nitelikli eleman yetiştirmeye odaklanmalıdır. Kısım tekrarları azaltılmalı, kontenjan planlaması sektörel ve demografik gereksinimlere nazaran belirlenmelidir. Tezsiz yüksek lisans programlarına, akademik kaliteyi önceleyen bir anlayış benimsenmelidir. Üniversiteler ortası program geçişleri ve ortak diploma programları artırılmalıdır. Öğrenci sayısı değil, öğrenci-öğretim üyesi oranı ve ders yükü temel alınarak kontenjan belirlenmelidir. Kısım açılışı ve kontenjan artışı için akademik donanım, yetenek ve maharet beklentileri ile altyapı ve istihdam verisi tahlil edilmelidir. Eğitim fakülteleri ile Ulusal Eğitim Akademisi ortasında sağlıklı ve sürdürülebilir bir çalışma yolu kurulmalıdır.
“Teori-pratik ahengi sağlanmalı, uygulama mühleti artırılmalıdır. Aday öğretmenlik süreci yapılandırılmalı ve hizmet öncesi eğitim, beklenen öğretmen ihtiyacına göre stratejik olarak planlanmalıdır. Temel bilimlere yönelen öğrencilere burs ve istihdam garantisi verilmelidir.
“Üniversite-sanayi iş birlikleri stratejik seviyeye taşınmalı, kısımlar buna nazaran tekrar kurgulanmalıdır. Ar-Ge projelerinde özel bölüm ve üniversite iştiraki önceliklendirilmelidir.
“Uygulamalı araştırma merkezleri kurulmalı, endüstrinin muhtaçlık duyduğu alanlara odaklanılmalıdır. Temel bilimlerde kamu dayanaklı özel araştırma fonları oluşturulmalıdır. Araştırma vazifelisi, öğretim vazifelisi ve öğretim üyesi alımlarında şeffaflık ve liyakat prensibine dayalı olarak merkezi izleme sistemleri kurulmalıdır. Üniversite bünyesindeki idari işçi için meslek planlaması netleştirilmeli, misyonda yükselme ve unvan değişikliği imtihanları nizamlı ve objektif kriterlerle yapılmalıdır. İdari çalışanın yetki, sorumluluk ve liyakat temeline dayalı statü sistemine kavuşturulması sağlanmalı; bu süreçlerde yetkili sendikaların görüş ve talepleri temel alınmalıdır. Akademisyenlerin maaşları ve özlük hakları güzelleştirilmeli ve performans sistemleri adil hale getirilmelidir. Yükseköğretim alanında çalışan kamu görevlilerine yönelik özel hizmet tazminatları artırılmalı, büyük kentlerde çalışanlar için hayat tazminatları üzere bölgesel dayanaklar sağlanmalıdır. Akademik takım atamaları şeffaf ve liyakat temelli yapılmalıdır. Akademik etik ihlalleri için şahsa mahsus istikametlerin elimine edilmesi ve üniversal kriterlerle yapay zeka takviyeli denetim sistemleri geliştirilmesi gerekmektedir.
“Akademik özgürlük, sendikal haklarla birlikte ele alınmalı; üniversitelerde söz özgürlüğü, araştırma özgürlüğü ve örgütlenme hakkı anayasal garanti altına alınmalıdır. Üniversite yalnızca mesleksel değil, entelektüel ve ahlaki inşa kurumu olmalıdır. Müfredatlar epistemolojik, ontolojik ve aksiyolojik unsurlarla tekrar yapılandırılmalıdır. Üniversiteler ‘değer beyanı’ sunmalı, felsefi, ahlaki ve toplumsal duruşunu tanımlamalıdır. İslam fikir geleneği ve klasik filozoflardan yararlanılmalıdır. Üniversiteler yalnızca bilgi değil, hikmet ve hakikate yönelmeli, buna yönelik teşvik siyasetleri geliştirilmelidir. Üniversiteler tahlil odaklı toplumsal aktör olarak konumlanmalıdır. Toplumsal katkı performans göstergelerine dahil edilmelidir.
“Bilim bağlantısı bir uzmanlık alanı olarak geliştirilmelidir. Akademik bilginin halkla paylaşımını teşvik eden yapılar kurulmalıdır. Üniversite-toplum iş birlikleri, üniversitelerin toplumun ihtiyaçlarına yönelik çalışmaları projelere ve ders içeriklerine entegre edilmelidir. Üniversiteler mikro yeterlilik ve açık dijital içeriklerle donatılmış esnek öğrenme modelleri geliştirmelidir. Yerleşke kültürü ruhsal ve toplumsal dayanıklılığı destekleyecek biçimde tasarlanmalıdır. Üniversite öğrencilerinin ruhsal takviyelerine yönelik çalışmalar yapılmalı buna yönelik uzman istihdamının işler hale gelmesi ve artırılması sağlanmalıdır.
“Uluslararası öğrenme ekosistemleriyle temas kurulmalıdır. Yapay zeka takviyeli şahsileştirilmiş öğrenme sistemleri entegre edilmelidir. Disiplinler ortası öğrenme ve üretim kültürü güçlendirilmelidir. Yükseköğretim Kongresi 2025’te sunulan bildiriler ve yapılan tartışmalar, Türkiye’nin eğitim siyasetleri bağlamında yükseköğretim sistemine ait esaslı bir zihinsel, kültürel ve medeniyet temelli yine yapılanmaya gereksinim olduğunu ortaya koymuştur. Bu gereksinim üniversitelerin ekonomik kalkınma ve bilgi üretiminin ötesine geçen bir misyona sahip olmasını, insanın mana arayışını, hakikatle bağını ve toplumla kurduğu etik ilgileri merkeze alan bir tasavvurla yine şekillenmesini zarurî kılmaktadır. Üniversiteler çağın ruhuna temas eden, bireyin manevi derinliğini dikkate alan ve milletin kültürel varlığını taşıyan kurumlar olarak tekrar tanımlanmalıdır. Türkiye’de Yükseköğretim bağlamında, eğitim siyasetlerine taraf veren MEB, YÖK, ÖSYM, MYK ve Cumhurbaşkanlığı eğitim politikaları kurulu üzere kurumlar ortasında sürdürülebilir ve sağlıklı bir uyuma ihtiyaç vardır.”
About The Author
More Stories
Afyonkarahisar’da Tefecilere Yönelik ‘Faiz Kapanı’ Operasyonu: 9 Gözaltı
Manzara Türkiye’den! Çatıya çıkan kızıl geyiğin acı sonu
Ekmek Kadayıfı Ramazan Sofralarını Şenlendiriyor